Park Leśny zlokalizowany jest w centralnej części Polanicy-Zdrój, na działkach nr 239/3, 256, 236, 239/2 obręb Stary Zdrój. Południową granicę Parku Leśnego wyznacza ulica Bolesława Chrobrego, natomiast wschodnią – ulica Cicha. Od strony północnej park graniczy z terenem ośrodka wypoczynkowego. Obszar Parku położony jest w sąsiedztwie Parku Zdrojowego.

Na terenie Parku Leśnego w Polanicy-Zdroju zlokalizowano ścieżkę edukacji ekologicznej. Zadanie pn. „Budowa ścieżek edukacji ekologicznej na terenie Parku Leśnego w Polanicy-Zdroju” współfinansowane było przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 – 2013, w ramach działania 4.7 Ochrona bioróżnorodności i edukacja ekologiczna.

Realizacja celów edukacji związana jest z zagospodarowaniem parku, szczególnie w zakresie zieleni i dotyczy:

-        rozwijania zainteresowań przyrodą, jej różnorodnością, bogactwem i pięknem;

-        poznania wybranych zbiorowisk roślinnych Polski charakterystycznych dla terenów Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem flory Kotliny Kłodzkiej;

-        poznania wybranych gatunków roślin objętych ochroną prawną w Polsce;

-        poznania czynników powodujących zagrożenia gatunków roślin;

-        poznania i zrozumienia zależności świata roślin i świata zwierząt;

-        poznania funkcji roślin w środowisku;

-        opanowania umiejętności analizowania budowy wybranych grup roślin (rośliny zielne, drzewiaste);

-        zdobycia umiejętności opisywania zjawisk zachodzących w przyrodzie;

-        kształtowania wrażliwości i prawidłowych postaw w odniesieniu do środowiska przyrodniczego;

-        wyrabiania poczucia odpowiedzialności za środowisko.

Treści programowe ścieżki edukacji ekologicznej na terenie Parku Leśnego w Polanicy-Zdroju to:

-        przegląd wybranych gatunków roślin drzewiastych i zielnych – chronionych i zagrożonych;

-        wartości biocenotyczne roślin drzewiastych i zielnych;

-        cechy charakterystyczne i klasyfikacja świata roślin:

• podział na grupy systematyczne,
• rośliny zielne,
• rośliny drzewiaste;

-        właściwości plastyczne roślin (zmienność sezonowa);

-        formy ochrony przyrody / podstawowe pojęcia.

M2.1

M2.2

M1.2

M4.1

M4.2

Tablice edukacyjne:

1, 3-21

„Park Leśny w Polanicy-Zdroju dobór roślin i charakterystyka fitosocjologiczna siedliska”

Opracowała: dr Sylwia Wierzcholska

Park Leśny wraz z sąsiadującym Parkiem Zdrojowym położny jest w Polanicy-Zdroju na wysokości ok. 370 m n.p.m., w dolinie rzeki Bystrzyca Dusznicka, aktualnie o uregulowanym przebiegu w granicach miasta. Sąsiadujące z terenem Parku wzgórza porośnięte są głównie przez lasy użytkowane gospodarczo – uprawy świerka, które stopniowo, dzięki planowej gospodarce leśnej przebudowywane są w kierunku buczyn, czyli zgodnym z typem siedliskowym fitocenozom i typowym dla regla dolnego obszaru Sudetów. Wcześniejsza gospodarka leśna (sięgająca jeszcze czasów przedwojennych) w ramach pozyskiwania drewna protegowała szybko rosnące bory świerkowe wprowadzając je na siedliska typowe dla buczyn. Prawdopodobnie wcześniej strome zbocza tych wzniesień porastały kwaśne jak i żyzne lasy bukowe, a zbiorowiska borowe stanowiły jedynie domieszkę i związane były z najchłodniejszymi partiami. Można również przypuszczać, że położony u podnóży wzniesień – Park Zdrojowy, a zwłaszcza dolina rzeki Bystrzycy Dusznickiej, to wcześniejszy obszar podgórskiego łęgu (Carici remotae-Fraxinetum) lub innych zbiorowisk łęgowych z klasy Alno-Ulmion , które na skutek osadnictwa i związanego z nim regulacji cieku uległy zanikowi, pozostawiając po sobie żyzne gleby, na których dzisiaj możemy obserwować bogatą florę stanowiącą założenie dzisiejszego Parku Zdrojowego.

Polanica-Zdrój leży w sąsiedztwie dwóch Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO), tj. – Piekielna Dolina koło Polanicy (kod obszaru PLH020010) i Góry Stołowe (kod obszaru PLH020004). Oba Obszary powołane zostały w roku 2007. Wcześniej, bo w roku 1993, na terenie Gór Stołowych utworzony został Park Narodowy Gór Stołowych.

Odnośnie siedliskowych właściwości opisywanego obszaru, a także bliskości obszarów chronionych do zastosowania poleca się gatunki charakterystyczne lub wyróżniające, związane z następującymi fitocenozami leśnymi z klasy Querco-Fagetea:

 zespół Carici remotae-Fraxinetum – podgórski łęg jesionowy

 zespół Dentario enneaphylli-Fagetum – żyzna buczyna sudecka

 zespół Luzulo luzuloidis-Fagetum – acidofilna buczyna górska (kwaśna buczyna górska).

Poniżej podano wykaz gatunków związanych z wymienionymi syntaksonami odpowiednimi dla opisywanych siedlisk.

Do gatunków charakterystycznych dla klasy Querco-Fagete należą:

 cebulica dwulistna – Scilla bifolia

 dzwonek pokrzywolistny – Campanula trachelium

 jesion wyniosły – Fraxinus excelsior

 klon polny – Acer campestre

 klon pospolity – Acer platanoides

 leszczyna pospolita – Corylus avellana

 porzeczka alpejska – Ribes alpinum

 przylaszczka pospolita – Hepatica nobilis

 szałwia lepka – Salvia glutinosa

 trzmielina brodawkowana – Euonymus verrucosa

 trzmielina zwyczajna – Euonymus europaea

 wiciokrzew pospolity – Lonicera xylosteum

Charakterystyczną kombinacja gatunków z rzędu mezo- i eutroficznych lasów liściastych – Fagetalia sylvaticae stanowią:

 czosnek niedźwiedzi – Allium ursinum

 czworolist pospolity – Paris quadrifolia

 czyściec leśny – Stachys sylvatica

 fiołek leśny – Viola reichenbachiana

 gajowiec żółty – Galeobdolon luteum

 groszek wiosenny – Lathyrus vernus

 jarzmianka większa – Astrantia major

 kokorycz drobna – Corydalis pumila

 kokorycz pusta – Corydalis cava

 kokorycz wątła – Corydalis intermedia

 kokoryczka wielokwiatowa – Polygonatum multiflorum

 kopytnik pospolity – Asarum europaeum

 lilia złotogłów – Lilium martagon

 miodunka ćma – Pulmonaria obscura

 miodunka plamista – Pulmonaria officinalis

 nerecznica samcza – Dryopteris filix-mas

 pierwiosnek wyniosły – Primula elatior

 piżmaczek wiosenny – Adoxa moschatellina

 przetacznik górski – Veronica montana

 przytulia wonna – Galium odoratum

 tojeść gajowa – Lysimachia nemorum

 wawrzynek wilczełyko – Daphne mezereum

 wilczomlecz migdałolistny – Euphorbia amygdaloides

 wilczomlecz słodki – Euphorbia dulcis

 zawilec żółty – Anemone ranunculoides

 zdrojówka rutewkowata – Isopyrum thalictroides

 zerwa kłosowa – Phyteuma spicatum

 złoć mała – Gagea minima

1. Zespół Carici remotae-Fraxinetum Koch 1926 ex Faber 1936 - podgórski łęg jesionowy

Ch Ass. skrzyp olbrzymi – Equisetum telmateia

DAss. przetacznik górski – Veronica montana

Ch All. (Alno-Ulmion):

 gwiazdnica gajowa – Stellaria nemorum

 kostrzewa olbrzymia – Festuca gigantea

 olsza szara – Alnus incana

 pióropusznik strusi – Matteuccia struthiopteris

 porzeczka dzika – Ribes spicatum

 wiąz pospolity – Ulmus minor

 ziarnopłon wiosenny – Ficaria verna

 złoć żółta – Gagea lutea

1. Zespół Dentario enneaphylli-Fagetum Oberd. 1957 ex W. et A. Mat. 1960 - żyzna buczyna sudecka

Ch Ass. żywiec dziewięciolistny – Dentaria enneaphyllos

Ch SubAll.: żywiec gruczołowaty – Dentaria glandulosa, paprotnik Brauna – Polystichum braunii

Ch All. (Fagion sylvaticae):

 buk zwyczajny – Fagus sylvatica

 kosmatka gajowa – Luzula luzuloides

 żywiec cebulkowy – Dentaria bulbifera

1. Zespół Luzulo luzuloidis-Fagetum (Du Rietz 1923) Markgr. 1932 em. Meusel 1937 - acidofilna buczyna górska (kwaśna buczyna górska)

Ch Ass. kosmatka gajowa – Luzula luzuloides

DAss. jodła pospolita – Abies alba

Do elementów dendroflory typowych dla lasów podgórskich i lasów piętra regla dolnego należą następujące gatunki: klon polny (Acer campestre), klon pospolity (Acer platanoides), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), olsza szara (Alnus incana), olsza czarna (Alnus glutinosa), wiąz pospolity (Ulmus minor), buk pospolity (Fagus sylvatica), jodła pospolita (Abies alba) i świerk pospolity (Picea abies).

Warstwa krzewów może być komponowana z następujących elementów: wiciokrzew pospolity (Lonicera xylosteum), porzeczka alpejska (Ribes alpinum), leszczyna pospolita (Corylus avellana), trzmielina pospolita (Euonymus europaea), trzmielina brodawkowata (Euonymus verrucosa), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) i porzeczka dzika (Ribes spicatum).

Aspekt wczesnowiosenny w zbiorowiskach leśnych lub w zadrzewieniach wzbogacić mogą geofity wiosenne związane z dnem lasów łęgowych, grądów czy buczyn jak: przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis), cebulica dwulistna (Scilla bifolia), piżmaczek wiosenny (Adoxa moschatellina), zawilec żółty (Anemone ranunculoides), jarzmianka większa (Astrantia major), kokorycz pusta (Corydalis cava), kokorycz wątła (Corydalis intermedia), kokorycz drobna (Corydalis pumila), złoć mała (Gagea minima), gajowiec żółty (Galeobdolon luteum), przytulia wonna (Galium odoratum), zdrojówka rutewkowata (Isopyrum thalictroides), groszek wiosenny (Lathyrus vernus), pierwiosnek wyniosły (Primula elatior), ziarnopłon wiosenny (Ficaria verna), żywiec dziewięciolistny (Dentaria enneaphyllos), żywiec gruczołowaty (Dentaria glandulosa), żywiec cebulkowy (Dentaria bulbifera), fiołek leśny – Viola reichenbachiana, a także inne gatunki związane z dnem lasów, jak: kokorycz paprociowa (kokorycz lakolistna) – Corydalis cheilanthifolia, kokorycz pogięta – Corydalis flexuosa, kokorycz syberyjska – Corydalis nobilis, konwalia majowa – Convallaria majalis, rannik zimowy – Eranthis hyemalis, śnieżyca letnia – Leucojum aestivum, śnieżyca wiosenna – Leucojum vernum, ułudka wiosenna – Omphalodes verna, ciemiernik biały – Helleborus niger, ciemiernik wonny – Helleborus odoratus i ciemiernik wschodni – Helleborus orientalis.

Do gatunków o dekoracyjnych kwiatach rozwijających się latem należą: dzwonek szerokolistny Campanula latifolia, dzwonek pokrzywolistny – Campanula trachelium, szałwia lepka – Salvia glutinosa, czosnek niedźwiedzi – Allium ursinum, czyściec leśny – Stachys sylvatica, lilia złotogłów – Lilium martagon, miodunka ćma – Pulmonaria obscura, miodunka plamista – Pulmonaria officinalis, tojeść gajowa – Lysimachia nemorum, wilczomlecz migdałolistny – Euphorbia amygdaloides, wilczomlecz słodki – Euphorbia dulcis, zdrojówka rutewkowata – Isopyrum thalictroides, zerwa kłosowa – Phyteuma spicatum, gwiazdnica gajowa – Stellaria nemorum i parzydło leśne – Aruncus sylvestris.

Ponadto, paprocie i skrzypy jako rośliny typowe dla warstwy zielnej w fitocenozach leśnych mogą w dekoracyjny sposób ‘zadarniać’ miejsca cieniste i wilgotne, chroniąc jednocześnie glebę przed nadmiernym wysuszeniem, są to m.in: pióropusznik strusi (Matteuccia struthiopteris) i paprotnik Brauna (Polystichum braunii), a także długosz królewski – Osmunda regalis, nerecznica samcza – Dryopteris filix-mas i skrzyp olbrzymi – Equisetum telmateia. Okrywowy charakter mają również: kopytnik pospolity (Asarum europaeum), dereń kanadyjski – Cornus canadensis, runianka japońska – Pachysandra terminalis i bodziszek korzeniasty – Geranium macrorrhizum.

Oprócz wymienionych gatunków charakterystycznych i wyróżniających opisane powyżej syntaksony, poleca się również zastosowanie gatunków wpisanych w tutejszy krajobraz, naturalnie związanych z łąkami zmiennowilgotnymi. Typowymi elementami tej flory są: pełnik europejski – Trollius europaeus (zwany potocznie różą kłodzką), zimowit jesienny – Colchicum autumnale i ostrożeń łąkowy – Cirsium rivulare. Miejsca suche i nasłonecznione mogą stanowić właściwe miejsce dla występujących na ziemi kłodzkiej, gatunków związanych z murawami kserotermicznymi z klasy Festuco-Brometea jak: goryczuszka orzęsiona – Gentianella ciliata, goryczka krzyżowa – Gentiana cruciata i ostrożeń krótkołodygowy – Cirsium acaule. Ponadto, na miejsca nasłonecznione można wykorzystać inne dekoracyjne gatunki, typowe dla ciepłolubnych muraw jak: czosnek zielonawy – Allium oleraceum, dzwonek skupiony – Campanula glomerata, driakiew gołębia – Scabiosa columbaria, goździk kartuzek – Dianthus carthusianorum, sparceta siewna – Onobrychis viciifolia, szafirek miękkolistny – Muscari comosum i wilżyna rozłogowa – Ononis repens.

Obszar, na którym zlokalizowany jest Park Leśny w Polanicy Zdroju przedstawia sobą unikalne walory przyrodnicze i estetyczne.

Opracowano na podstawie:

Projektu wykonawczego „Budowa ścieżek edukacji ekologicznej na terenie Parku Leśnego w Polanicy-Zdroju”, Pracownia Studialno-Projektowa Instytutu Architektury Krajobrazu Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu